Müminlere Karşı Alçak Gönüllülük: İslami Bir Erdem
Giriş:
Alçak gönüllülük (Arapça: تواضع, tevazu), İslam ahlakının temel taşlarından biridir ve müminler arasındaki ilişkilerde önemli bir rol oynar. Kibir ve kendini beğenmişliğin zıddı olan alçak gönüllülük, kişinin kendisini diğer insanlardan üstün görmemesi, onlara karşı saygılı ve mütevazı davranması anlamına gelir. Özellikle müminlere karşı alçak gönüllü olmak, Kur'an ve sünnette sıkça vurgulanan bir erdemdir.
Kur'an'da Alçak Gönüllülük:
Kur'an-ı Kerim'de alçak gönüllülük, Allah'ın rahmetini kazandıran ve cennete götüren önemli bir özellik olarak nitelendirilir. Birçok ayette, müminlerin birbirlerine karşı şefkatli, merhametli ve alçak gönüllü olmaları emredilir. Örneğin:
- Rahman'ın kulları: "...Rahman'ın kulları, yeryüzünde mütevazı bir şekilde yürürler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında (incitmeksizin) 'Selam!' derler." (Furkan Suresi, 63. Ayet) Bu ayet, müminlerin sadece davranışlarında değil, konuşmalarında da alçak gönüllü olmaları gerektiğini vurgular.
- Müminlere karşı şefkat: "Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse, bilsin ki Allah, sevdiği ve kendisini seven, müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kâfirlere karşı onurlu ve zorlu bir toplum getirecektir." (Maide Suresi, 54. Ayet) Bu ayet, müminlere karşı alçak gönüllülüğün, imanın bir gereği olduğunu gösterir.
- Yüz çevirme: "İnsanlara karşı yüzünü ekşitme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah, kendini beğenmiş, böbürlenen hiç kimseyi sevmez." (Lokman Suresi, 18. Ayet) Bu ayet ise, kibir ve gururun yasaklandığını ve bunun tam zıddı olan alçak gönüllülüğün emredildiğini belirtir.
Sünnette Alçak Gönüllülük:
Hz. Muhammed (s.a.v.) hayatı boyunca alçak gönüllülüğün en güzel örneklerini sergilemiştir. O, peygamber olmasına rağmen, sahabileriyle eşit düzeyde oturur, onlarla sohbet eder, onların dertleriyle ilgilenir ve onlara karşı her zaman mütevazı davranırdı. Hadislerde alçak gönüllülük hakkında birçok öğüt bulunmaktadır:
- "Allah için alçak gönüllü olanı, Allah yükseltir." (Müslim) Bu hadis, alçak gönüllülüğün dünya ve ahiretteki mükafatını vurgular.
- "Kim Allah için tevazu gösterirse, Allah onun derecesini yükseltir." (Tirmizi) Bu hadis de, alçak gönüllülüğün kişiyi Allah katında değerli kıldığını belirtir.
- "Müminler birbirlerine karşı merhametli, şefkatli ve alçak gönüllüdürler." (Buhari, Müslim) Bu hadis, müminler arasındaki ilişkilerin temelinde alçak gönüllülüğün olması gerektiğini ifade eder.
Alçak Gönüllülüğün Önemi ve Faydaları:
Müminlere karşı alçak gönüllü olmanın hem bireysel hem de toplumsal açıdan birçok faydası vardır:
- Allah'ın rızasını kazanmak: Alçak gönüllülük, Allah'ın hoşnutluğunu kazanmanın önemli bir yoludur.
- Sevgi ve saygıyı artırmak: Alçak gönüllü insanlar, diğer insanlar tarafından sevilir ve saygı görürler.
- Toplumsal uyumu sağlamak: Alçak gönüllülük, toplumda huzur ve uyumun sağlanmasına katkıda bulunur. Fitne ve ayrışmayı önler.
- Kişisel gelişimi desteklemek: Alçak gönüllülük, kişinin nefsini terbiye etmesine ve manevi olarak olgunlaşmasına yardımcı olur.
- Kibir ve gururun zararlarından korunmak: Alçak gönüllülük, kibir, gurur ve kendini beğenmişliğin yol açtığı olumsuz sonuçlardan kişiyi korur.
- İnsanlarla daha kolay iletişim kurmak: Alçak gönüllü insanlar, başkalarıyla daha kolay iletişim kurabilir ve daha iyi ilişkiler geliştirebilirler.
- Bilgi ve tecrübe alışverişini kolaylaştırmak: Alçak gönüllü insanlar, başkalarından öğrenmeye daha açık oldukları için bilgi ve tecrübe alışverişini daha kolay yapabilirler.
Alçak Gönüllülüğün Göstergeleri:
Bir kişinin müminlere karşı alçak gönüllü olduğunu gösteren bazı davranışlar şunlardır:
- Selam vermek: Tanıdığı tanımadığı herkese selam vermek, alçak gönüllülüğün bir göstergesidir.
- Yardımsever olmak: İhtiyaç sahiplerine yardım etmek, alçak gönüllü insanların özelliklerindendir.
- Dinlemek: Başkalarını dikkatle dinlemek ve onların görüşlerine saygı duymak, alçak gönüllülüğün bir işaretidir.
- Affetmek: Hata yapanları affetmek ve onlara karşı kin tutmamak, alçak gönüllü insanların davranışlarındandır.
- Tevazu ile konuşmak: Kibirli ve kendini beğenmiş bir üslupla konuşmaktan kaçınmak, alçak gönüllülüğün bir gereğidir.
- Hatasını kabul etmek: Hata yaptığında özür dilemek ve hatasını kabul etmek, alçak gönüllülüğün bir göstergesidir.
- Eleştiriye açık olmak: Yapıcı eleştirilere açık olmak ve kendini geliştirmeye çalışmak, alçak gönüllü insanların özelliklerindendir.
- Gösterişten kaçınmak: Yaptığı iyilikleri ve başarıları başkalarına anlatmaktan kaçınmak, alçak gönüllülüğün bir gereğidir.
- İnsanlara karşı güler yüzlü olmak: İnsanlara karşı güler yüzlü ve sevecen davranmak, alçak gönüllülüğün bir göstergesidir.
Sonuç:
Müminlere karşı alçak gönüllülük, İslam ahlakının önemli bir parçasıdır ve her Müslümanın hayatında uygulaması gereken bir erdemdir. Alçak gönüllülük, Allah'ın rızasını kazanmaya, toplumsal uyumu sağlamaya ve kişisel gelişime katkıda bulunur. Bu nedenle, her Müslüman, alçak gönüllü olmaya gayret etmeli ve bu güzel ahlakı hayatının her alanında yansıtmaya çalışmalıdır. İhlas ile yapılan her eylem, alçak gönüllülükle taçlandırıldığında daha da değerlenir.